EU wil voertuigen circulair maken, zonder sector te verstikken

Nieuwe Europese regels moeten autobouwers, recyclagebedrijven en importeurs in staat stellen om het volledige voertuigleven te verduurzamen. De nadruk ligt op betere demonteerbaarheid, meer gerecycleerd materiaal en duidelijkere verantwoordelijkheden bij het afdanken van voertuigen.

Begin juli keurden de commissies Milieu en Interne Markt van het Europees Parlement een voorstel goed voor een verordening die het volledige levenstraject van voertuigen reguleert: van ontwerp tot afdanking. De tekst mikt op een circulaire economie, met meer nadruk op hergebruik, remanufacturing en hoogwaardige recyclage van materialen zoals kunststoffen, staal en aluminium.

Ontwerp met het oog op demonteerbaarheid

De ontwerpverordening verplicht fabrikanten om voertuigen zó te ontwikkelen dat onderdelen en materialen makkelijk kunnen worden verwijderd door erkende verwerkers. Zo kunnen ze makkelijker worden hergebruikt, gereviseerd of gerecycleerd. Softwarematige beperkingen mogen die demonteerbaarheid niet ondermijnen.

Voor plasticcomponenten wordt een minimumgehalte aan gerecycleerd materiaal opgelegd: 20% binnen zes jaar na inwerkingtreding van de regels, oplopend tot 25% na tien jaar – op voorwaarde dat voldoende gerecycleerde kunststof aan marktconforme prijzen beschikbaar is. Ook voor gerecycleerd staal en aluminium moeten er streefdoelen komen, na een haalbaarheidsstudie door de Europese Commissie.

Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid

De producentenverantwoordelijkheid wordt aanzienlijk uitgebreid: constructeurs moeten de kosten dragen voor de inzameling en verwerking van afgedankte voertuigen. Daarbij komen ook strikte vereisten rond het vooraf verwijderen van vloeistoffen, gassen, koelmiddelen en gevaarlijke stoffen vóór het versnipperen.

Daarnaast moeten nationale overheden hun toezicht op verwerkingsfaciliteiten versterken en inspectieplannen opstellen om illegale praktijken beter op te sporen.

Strengere exportcriteria voor tweedehandsvoertuigen

De export van tweedehandswagens naar derde landen zal aan strengere regels onderworpen worden. Enkel voertuigen die nog rijwaardig zijn – en dus niet als afgedankt beschouwd worden – mogen uitgevoerd worden. De criteria voor die beoordeling én de vereiste douanedocumenten moeten duidelijk vastgelegd worden.

Sector steunt doelstellingen, maar waarschuwt voor knelpunten

De Europese autosectorfederatie ACEA verwelkomt de vooruitgang op vlak van recyclage en circulair ontwerp, maar uit bezorgdheid over de lasten voor fabrikanten van vrachtwagens en bussen. Volgens ACEA dreigen die onevenredig verantwoordelijk gesteld te worden voor de verwerking van opbouwen die ze zelf niet produceren of op de markt brengen. In de praktijk worden vrachtwagens vaak met carrosserie aangeleverd bij erkende verwerkers, wat leidt tot juridische en financiële onzekerheid.

ACEA pleit dan ook voor duidelijke regels en een faire taakverdeling: net zoals trailers en andere laadstructuren moet ook opbouwmateriaal onder de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid vallen, om hiaten in de wetgeving en kostentoewijzing te vermijden.

Naar een werkbare en duurzame oplossing

Volgens de rapporteurs van het Europees Parlement biedt het voorstel een realistisch kader met werkbare doelstellingen, minder administratieve lasten en eerlijke concurrentie. Voor de plenaire stemming in september blijft het echter zaak om de regelgeving zowel ecologisch ambitieus als praktisch uitvoerbaar te houden – voor élke schakel in de keten.